Αυτόν τον χάρτη δημιούργησαν αλληλέγγυοι, ακτιβιστές και εθελοντές σε συνεργασία με μετανάστες και πρόσφυγες[1] ώστε να πληροφορηθούν για την τοποθεσία και τον προσανατολισμό οι ‘νεοεισερχόμενοι’ οι οποίοι έφταναν κατά τη διάρκεια του έτους 2016 από τη θάλασσα στην Συκαμιά, στο βόρεια τμήμα της Λέσβου. Ο χάρτης κρεμάστηκε στο παλιό πλατάνι (‘Πλάτανο’) κοντά στην παραλία, το οποίο από το καλοκαίρι του 2019 δεν υπάρχει πια.[2]
Κοιτάζοντας από κοντά τον χάρτη παρατηρούμε ότι:
- εκτός από τον κύριο χάρτη της Λέσβου, ένας άλλος χάρτης -της Ελλάδας- και πέντε (5) άλλα κειμενικά μηνύματα δημιουργούν ένα ‘κολλάζ’
- μια ποικιλία εικονιδίων, συμβόλων, τυπογραφιών και γραμματοσειρών χρησιμοποιούνται για τη μετάδοση του μηνύματος (φωτογραφία 1)
- εκτός από τα αγγλικά και τα ελληνικά, μπορούμε να δούμε μεταφράσεις στα αραβικά, τα φαρσί και τα ούρντου (όλες οι φωτογραφίες)
- ο χάρτης δείχνει την τοποθεσία της Λέσβου εντός της ελληνικής επικράτειας και τα παράλια της Μικράς Ασίας (φωτογραφίες 2 και 3)
- η τοποθεσία των νεοεισερχόμενων υποδεικνύεται από την χειρόγραφη ένδειξη ‘ΕΙΣΤΕ ΕΔΩ’ (φωτογραφία 4)
- η σημαντική πληροφορία στον χάρτη είναι ότι υπάρχουν δύο εναλλακτικές διαδρομές προς τους καταυλισμούς της Μόρια και του Καρά Τεπέ (επισημαίνονται με κόκκινο χρώμα και βέλη, φωτογραφία 2). Ως εκ τούτου, ο Μόλυβος και η Συκαμιά, τα δύο πλησιέστερα χωριά από τα οποία υπάρχει συγκοινωνία, επισημαίνονται επίσης (φωτογραφία 2)
- ο χάρτης χρησιμοποιεί σύμβολα μέσων μεταφοράς, δηλαδή λεωφορείο και πλοίο (φωτογραφίες 2, 4, 5). Επιπλέον, αναφέρει τη διάρκεια και το μέσο κόστος του ταξιδιού με πλοίο (φωτογραφία 5)[3]
- οι οδηγίες που δίνονται σε όλες τις γλώσσες (αραβικά, φαρσί, ούρντου, αγγλικά και ελληνικά) είναι οι ακόλουθες[4]:
Καλως ήρθατε στο ελληνικό νησί της Λέσβου.
Θα πρέπει να εγγραφείτε πρώτα στις αρχές στην Μόρια.
Με το λεωφορείο είναι περίπου 90 λεπτά. Περπατώντας είναι δύο μέρες.
Παρακαλούμε μείνετε με την ομάδα που ταξιδεύετε και μην μπείτε σε ξεχωριστά οχήματα. Κρατήστε τις αποσκευές σας μαζί σας ανά πάσα στιγμή. Προσοχή στις υπερβολικές τιμές.
Μην κοιμηθείτε ή ξεκουραστείτε στους δρόμους. (φωτογραφία 6)
Ο κάθε χάρτης είναι κάτι παραπάνω από την αναπαράσταση, τον συμβολισμό, την τυπογραφία του κλπ. Είναι οι άνθρωποι πίσω, μπροστά και πέρα από αυτόν, καθώς και οι σχέσεις και οι διαδικασίες που απαιτούνται για τη δημιουργία του. Αυτές οι διαδικασίες ‘χαρτογράφησης’ αποκαλύπτουν μια σειρά από πληροφορίες σχετικά με τις προαναφερθείσες παρατηρήσεις:
- οι άνθρωποι που δημιούργησαν τον χάρτη σεβάστηκαν την ανάγκη των «νεοεισερχόμενων» να αντιμετωπιστούν στη δική τους γλώσσα και να συμμετέχουν σε διαδικασίας οι οποίες αφορούν σε μεγάλο βαθμό τους ίδιους: την τοποθεσία, τον προσανατολισμό και τις πρώτες βασικές οδηγίες.
- η χρήση χειρόγραφης γραφής στον χάρτη γίνεται είτε για να δοθεί έμφαση σε κάποια πληροφορία (δηλαδή, ‘ΕΙΣΤΕ ΕΔΩ’) είτε για να διορθωθεί κάποια που δεν είναι πλέον σε ισχύ. Για παράδειγμα, η «ΜΟΡΙΑ» αντικαθιστά το «λιμάνι της Μυτιλήνης», αποκαλύπτοντας τη συνεχιζόμενη διαδικασία της χαρτογράφησης, καθώς αλλάζουν τα δεδομένα, οι συνθήκες, τα μέσα, και ούτω καθεξής.
Συνολικά, η «χαρτογράφηση» είναι ανοιχτή σε αλλαγές και «νεοεισερχόμενα». Βρίσκεται σε μια διαδικασία του γίγνεσθαι προς το το μέλλον. Τελικά, εμπνευσμένες από το έργο του Deleuze και του Guattari, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η χαρτογράφηση λειτουργεί ως ‘assemblage’[5].
Νάγια Τσελεπή
Δεκέμβριος 2019
Υποσημειώσεις
[1] Περισσότερες πληροφορίες εδώ: https://solidarityteamplatanosblog.wordpress.com/
[2] Το πλατάνι έπεσε λόγω ισχυρών καταιγίδων τον Ιούλιο του 2019. Περισσότερες πληροφορίες εδώ: https://www.kathimerini.gr/1033603/article/epikairothta/ellada/3erizw8hke-apo-ton-aera-o-platanos—symvolo-ths-prosfygikhs-krishs-sth-skala-sykamias
[3] Υποθέτουμε ότι η διάρκεια και η τιμή αναφέρονται στο δρομολόγιο από την Μυτιλήνη στην Αθήνα.
[4] Ορισμένες αποκλίσεις από την αγγλική μετάφραση παρατηρούνται στο πρωτότυπο κείμενο στα ελληνικά, οι οποίες επηρεάζουν αρνητικά την επικοινωνία, δεδομένου ότι η συντριπτική πλειονότητα των νεοεισερχόμενων δεν επικοινωνεί στα ελληνικά.
[5] Ο όρος ‘assemblage’προέρχεται από τον γαλλικό όρο ‘agencements’, τον οποίον εισήγαγαν οι Deleuze και Guattari στο έργο τους Mille Plateaux: Capitalisme et Schizophrénie (1980/1987).
Αναφορές
Crampton, J.W., 2011. Mapping: A critical introduction to cartography and GIS, 11. John Wiley & Sons.
Deleuze, G., and Guattari, F., 2004. A thousand plateaus. Capitalism and Schizophrenia (B. Massumi, Trans.). Minneapolis: University of Minnesota Press.