Διαφορετικές εκδηλώσεις της «κρίσης» δημιουργούν ξεχωριστές κατηγορίες που με τη σειρά τους προκαλούν ορισμένες κοινωνικές αντιδράσεις. Μετά το 2008, η Ελλάδα έγινε το επίκεντρο της «οικονομικής κρίσης» ταυτόχρονα, από το 2015 και μετά με την έλευση της «προσφυγικής κρίσης», μετονομάστηκε στο «hotspot της Ευρώπης». Όπως εξηγεί η Άννα Καραθάθη μέχρι το τέλος του καλοκαιριού του 2015, η Ελλάδα βίωσε το σχήμα των «εγκυβωτισμένων κρίσεων» (nesting crises’). Με το σχήμα των «εγκυβωτισμένων κρίσεων», η Καραστάθη αναφέρεται στον κυρίαρχο κρατικό λόγο για μια κρίση μέσα σε μια κρίση, δεδομένης της χρονικής και χωρικής προτεραιότητας της «κρίσης του δημόσιου χρέους», ενώ η κρίση των προσφύγων κατασκευάζεται ως ένα ξαφνικό πρόβλημα που αναδύθηκε για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 2015. Αυτό καθιστά αόρατη την προϊστορία, δηλαδή την εγκληματική διαχείρηση της μετανάστευσης ανθρώπων στην ελληνική επικράτεια και τον υποβιβασμό μακροχρόνιων κοινοτήτων μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα στα κοινωνικο-νομικά περιθώρια της κοινωνίας. Διασταυρώνοντας τις διασκορπιστικές δομές της χρηματοπιστωτικής κρίσης και της προσφυγικής κρίσης, είμαστε σε θέση να δούμε πώς συγκροτούνται μέσω μιας διαδικασίας αμοιβαίου αποκλεισμού και πρωτότυπων: Το πρωτότυπικο υποκείμενο της οικονομικής κρίσης είναι ο Έλληνας πολίτης, ενώ το υποκείμενο της προσφυγικής κρίσης είναι η εκτοπισμένη συριακή οικογένεια που αξίζει διεθνή προστασία.
Photo 1: Aφεντικό, Κλέβω Μετανάστες, Μυτιλήνη, 2017
Photo 2: Μετανάστες, Μυτιλήνη, 2019
Σε αυτήν την εποχή των εγκυβωτισμένων κρίσεων, η Λέσβος έχει δει την οικονομία της να ακμάζει. Από τις πολλές ιστορίες και τις μαρτυρίες χρέωσης 5 ευρώ σε μετανάστες και πρόσφυγες για ένα μπουκάλι νερό, του οποίου η τιμή ορίζεται στα 50 σεντς στην Ελλάδα, μέχρι τους ντόπιους που κρατούν τις βάρκες στις οποίες οι πρόσφυγες έφτασαν στις ακτές με αντάλλαγμα στεγνά ρούχα και μια κουβέρτα, αυτή η αναπτυσσόμενη οικονομία βασίζεται στον ανθρώπινο πόνο.Ο Stebastian Leape μας πληροφορεί ότι μόνο η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για το 2017 ισοδυναμεί με 7.000 ευρώ για κάθε πρόσφυγα που ζει στην Ελλάδα. Εάν προσθέσουμε σε αυτές τις δουλειές των ΜΚΟ, των αλληλεγγύων, των δημοσιογράφων, των ερευνητών και των φωτογράφων που φτάνουν στη Λέσβο για να τεκμηριώσουν την «προσφυγική κρίση», έχουμε μόνο μια μερική κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η κρίση αυτή ενίσχυσε την τοπική οικονομία, αυξάνοντας γρήγορα τις τιμές των κατοικιών στη Μυτιλήνη, υποστήριξε τα τοπικά καταστήματα και παρείχε μια νέα ζωή για το νησί. Η πρώτη εικόνα τραβήχτηκε το 2017 σε κεντρική τοποθεσία στην πόλη της Μυτιλήνης με το σύνθημα ‘Αφεντικό κλέβω μετανάστες. Η δεύτερη εικόνα τραβήχτηκε στο ίδιο μέρος το 2019, ο τοίχος είναι βαμμένος και διαβάζεται μόνο το κάτω μἐρος του συνθήματος ᾽μετανάστες᾽ .
Mυρτώ Τσιλιμπουνίδη
Δεκέμβριος 2019
Αναφορές:
Carastathis, Anna (2018) “Nesting Crises.” Women’s Studies International Forum 68: 142-148.
Carastathis, Anna – Spathopoulou, Aila – Tsilimpounidi, Myrto (2018) ‘Crisis, what crisis? Immigrants, Refugees, and Invisible Struggles’, Refugee: Canada’s Journal on Refugees. Vol. 34 (1): 29-38.
Leape, Sebastian (2018) ‘Greece has the means to helo refugees on Lesbos – but does it have the will?’, The Guardian, https://www.theguardian.com/global-development/2018/sep/13/greece-refugees-lesbos-moria-camp-funding-will