Ετικέτα: installation

“Παιχνίδια στρατηγικής στη σκακιέρα του κόσμου:

Καλλιτεχνική εγκατάσταση στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Μυτιλήνη”

Καλλιτέχνις: Φερενίκη Τσαμπαρλή

Στα τέλη του 1922, μετά από τριετή πόλεμο μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, ο τουρκικός στρατός εισήλθε στην πόλη της Σμύρνης, η οποία βρίσκεται στις μικρασιατικές ακτές του Αιγαίου. Μια μέρα αργότερα, ένα μεγάλο μέρος της πόλης κάηκε με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, προσπαθώντας απεγνωσμένα να σωθούν, επιβαίνοντας σε μικρά, υπερπλήρη σκάφη, να περνούν στα κοντινά νησιά του Αιγαίου όπως η Λέσβος, η Χίος, η Σάμος κλπ. 

Το 2015, από τα στενά μεταξύ Τουρκίας και Λέσβου διέρχονται ξανά πρόσφυγες – αυτή τη φορά από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Ιράκ κλπ. Μέχρι το τέλος του ίδιου έτους, στο νησί καταφθάνει περίπου μισό εκατομμύριο προσφύγων. Έτσι το καλοκαίρι του 2015 υπήρξε μια χρονιά σταθμός για τη Λέσβο, η οποία βίωνε μια προσφυγική κρίση για δεύτερη φορά! 

Το νησί ήταν γεμάτο πρόσφυγες, που έφταναν στις ανατολικές ακτές, συχνά στοιβαγμένοι με μικρές ανασφαλείς και υπερπλήρεις φουσκωτές λέμβους. Πρώτο τους μέλημα η απαλλαγή από τα περιττό φορτίο – βρεγμένα ρούχα και σωσίβια – και η μετακίνησή τους προς τα κέντρα καταγραφής, που για το σκοπό αυτό είχαν δημιουργηθεί σε διάφορα σημεία της πρωτεύουσας Μυτιλήνης. 

Είναι ακριβώς εκείνη η χρονική στιγμή, που επιστρέφω στο νησί από ένα ολιγοήμερο ταξίδι στην Αθήνα και το θέαμα, που αντικρίζω κοιτώντας από ψηλά από το παράθυρο του αεροπλάνου, είναι τα εγκαταλειμμένα πορτοκαλί προσφυγικά σωσίβια που έμοιαζαν με φωτιά που έκαιγε την ανατολική πλευρά του νησιού. Τόσο το συγκεκριμένο θέαμα αυτό καθ’ αυτό, με όλη τη συναισθηματική του φόρτιση, όσο και η εγκατάλειψη των σωσιβίων και των λοιπών σωστικών μέσων στις παραλίες του νησιού, η οποία αποτέλεσε πρόσκαιρα απειλή για το θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον, έγιναν η πηγή έμπνευσης για μια δράση, η οποία θα συνδύαζε από τη μία τη χρηστή διαχείριση μέρους αυτών των “αποβλήτων” (αφρώδες υλικό που εμπεριέχεται στο εσωτερικό των σωσιβίων και σκισμένες πλαστικές βάρκες) κι απ’ την άλλη το να γίνει, μέσω της τέχνης, ένας πολιτικός υπαινιγμός για την κατάσταση στην οποία είχαν περιέλθει όλοι αυτοί οι άνθρωποι εξαιτίας αποφάσεων που δεν είχαν λάβει οι ίδιοι.

Το σχέδιο ήταν το εξής: 

Με το αφρώδες υλικό των σωσιβίων θα κατασκευάζονταν οι πεσσοί ενός γιγάντιου σκακιού ενώ τετράγωνα κομμάτια από τις εγκαταλειμμένες πλαστικές βάρκες θα συνέθεταν τη σκακιέρα. 

στόχος η ανάδειξη δύο κορυφαίων ζητημάτων: το προσφυγικό και η προστασία του περιβάλλοντος.

Μετά από αίτημα προς το Πανεπιστήμιο Αιγαίου για χρηματοδότηση των υπολοίπων υλικών (χρώματα κόλλες κλπ) και πολυήμερη εθελοντική και σκληρή εργασία, φοιτητών και κατοίκων της πόλης, με την καθοδήγησή μου, τα φαινομενικά ασήμαντα αυτά υλικά της καθημερινότητας του Αιγαίου κατά το έτος 2015, μεταμορφώθηκαν σε 32 μεγάλα πιόνια ύψους 1,2 μ. περίπου, τα οποία στήθηκαν πάνω σε μια μεγάλων διαστάσεων (25μ2) σκακιέρα.

Οι τριάντα δύο πεσσοί αφού επενδύθηκαν με χαρτοπολτό, χρωματίστηκαν οι δεκαέξι με πορτοκαλί χρώμα και οι υπόλοιποι με πράσινο, επιχειρώντας με τον τρόπο αυτό μια έμμεση υπόμνηση των δύο ζητημάτων που έδωσαν την έμπνευση για το συγκεκριμένο έργο (πορτοκαλί από τα σωσίβια για το προσφυγικό και πράσινο για το περιβάλλον). 

Η κατασκευή της «Σκακιέρας του Κόσμου» ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2016 και ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του ίδιου έτους. Τα εγκαίνια έγιναν στο υπαίθριο αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Μυτιλήνη, από τον Grandmaster και πρωταθλητή Ελλάδας 2015 στο Σκάκι, κ. Αθανάσιο Μαστροβασίλη, με μια συμβολική παρτίδα σκάκι με ομάδα από φοιτητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου και μαθητές του Πρότυπου Πειραματικού Λυκείου του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Το λειτουργικό αλλά ταυτόχρονα πολλαπλά συμβολικό αυτό έργο τέχνης κοσμεί έκτοτε το αίθριο του κτηρίου Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Μυρτώ Τσιλιμπουνίδη
Δεκέμβριος 2019