Από τη διάλεξη του Foucault από το 1978-79, με τίτλο Η Γέννηση της Βιοπολιτικής, υπήρξε μια παράδοση στοχασμών σχετικά με τις μεταφυσικές, νομικές και πολιτικές σχέσεις μεταξύ της ζωής και της βιοπολιτικής. Μεταξύ αυτών προέκυψαν τρεις αξιοσημείωτοι προσανατολισμοί: Ο Giorgio Agamben με την περιγραφή του «νομικού πλέγματος» της πολιτικής κυριαρχίας και της ζωής, ο Roberto Esposito και η απεικόνιση του «πολιτικού πλέγματος» τέτοιων βιοπολιτικών, και το «μεταφυσικό πλέγμα» της ζωής του Davide Tarizzo. Οι αγώνες για το προσφυγικό στη Λέσβο που οδήγησαν στην κατάληψη των γραφείων του ΣΥΡΙΖΑ μπορούν να διαβαστούν στον ορίζοντα της ζωής ως τόπος του αγώνα μεταξύ α) των οργάνων της διακυβέρνησης της ζωής και, β) της πολιτικής των Αλληλέγγυων που επιβεβαιώνουν τη ζωή ως τόπο πολιτικής. Αλλά ο ίδιος ο αγώνας έχει την έννοια της ζωής και τον αγώνα για αυτή σε δύο στάδια.
Πρώτο στάδιο: Αστικοποίηση των προσφυγικών αγώνων
Σε αντίθεση με τον αποκλεισμό της πολιτικής ένωσης για τους πρόσφυγες στη Σύμβαση του 1951 για το καθεστώς των προσφύγων, η απολυτικότητα του στρατοπέδου και των παραγόντων του, καθώς και η γεωγραφία του, προέρχονται ουσιαστικά από την αντίληψη του πρόσφυγα όπως αποκλείεται από τη στενή σχέση του έθνους-κράτους και των υποκειμένων του, «γέννηση και εθνικότητα». Με αυτόν τον αποκλεισμό από την πόλη, το στρατόπεδο, μακριά από την κοινωνική και πολιτική ζωή των πολιτών και εκείνων που έχουν νόμιμο δικαίωμα συμμετοχής, βρίσκεται σε ένα από-αστικοποιημένο περιβάλλον. Το πρώτο στάδιο του Sapphous-35 ήταν να φέρει αυτή τη γυμνή ζωή, η οποία βρίσκεται υπό το βιοπολιτικό καθεστώς του στρατοπέδου, στο αστικό περιβάλλον. Δηλαδή: η ίδια η ζωή εκτίθεται απογυμνωμένη, στη δημόσια πλατεία, ως τόπος αγώνα.
Δεύτερο στάδιο: Πολιτικοποίηση των προσφυγικών αγώνων
Μετά την οργή μιας μεγάλης ομάδας «πολιτών» που παρακινείται από τις διφορούμενες ρητορικές αξιώσεις του δημάρχου, το επόμενο βήμα συνεπάγεται την πολιτικοποίηση του αγώνα των προσφύγων μέσω της υποστήριξης των ντόπιων Αλληλέγγυων και της επακόλουθης κατοχής των γραφείων του ΣΥΡΙΖΑ. Ήταν στη στάση του ΣΥΡΙΖΑ ότι η ζωή, με τη σειρά της, πολιτικοποιήθηκε, αλλά τώρα δεν ήταν πλέον ένας τόπος βιοπολιτικής ως η διακυβέρνηση της ζωής, αλλά η ζωή ως τόπος για πολιτικό αγώνα, δηλαδή: μια θετική πολιτική της ζωής.
Μια καταφατική πολιτική της ζωής
Και στις δύο αυτές περιπτώσεις, αυτό που ξεχώρισε, αν και μη συμφωνημένο, ήταν αυτό που μπορεί να ονομαστεί «μια καταφατική πολιτική της ζωής», η οποία έκανε την ίδια τη ζωή τη θέση της πάλης ενάντια στις βιοπολιτικές του κράτους, τις εξαιρέσεις του, τις ΜΚΟ και το στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ως αποτέλεσμα, δύο ξεχωριστές προσεγγίσεις στην πολιτική μπορούν να διακριθούν σε αυτόν τον χώρο των συνόρων και την αντίσταση σε μια τέτοια βιοπολιτική.
Α) μια πολιτική διακυβέρνησης της ζωής, η οποία έχει ήδη τις θανατοπολιτικές της στις οριοθετήσεις που ονομάζονται σύνορα, και
Β) μια πολιτική που αναγνωρίζει τη ζωή (όχι μια αποκλειστική ζωή ως γυμνή ζωή ή ζωή ως την αυστηρά μεταφυσική υπόσταση (όπως είναι το ύπαρξη και το υπάρχειν) καθώς λαμβάνει χώρα στην μοναδικότητά της ως τόπος αγώνα (πολιτικής) και κοινότητας.
Salim Nabim
Μάρτιος 2020
Υποσημειώσεις:
[1] Agamben’s thought can be said to have exposed the biopolitics of the state as an impasse of subjectivity, the complete abandonment of the human to the governance of her life by the apparatuses of governance. Esposito, on the other hand, seeks to find to an “affirmative biopolitics”, which he attempts through reflections on the notion of the political – as the transformative operation on politics – from its threshold, from the “impolitical”, neither from the midst of the politics nor from the apolitical, but precisely from that point where life and politics meet, the person (Third Person: Politics of Life and Philosophy of the Impersonal Trans. Z. Hanafi (Cambridge: Polity Press, 2012)), on the one hand, and community (Communitas: The Origin and Destiny of Community Trans. T. C. Campbell (Stanford: Stanford University Press, 2009)), on the other. Davide Tarizzo (Life: A Modern Invention (Minneapolis: University of Minnesota Press, 2017) draws the metaphysical grid of the question of life, which extends from Immanuel Kant, through Schelling, and eventually Darwin. For Tarizzo life is the last name of modernity, and therefore, instead of abandoning this terrain, he recommends that we remain within this terrain of life as the topos for a possibility of undoing the machinery of biopolitics as exercised by the state and, in the case of refugees, the NGOs.
[2] Michel Foucault. The Birth of Biopolitics (New York: Picador, 2008)
[3] See for instance Giorgio Agamben Homo Sacer: Sovereign Power and Bare Life Trans. Heller-Rozen (Stanford: Stanford University Press, 1998) or Roberto Esposito Terms of the Political: Community, Immunity, and Biopolitics (New York: Fordham University Press, 2012)
[4] The tradition designated Biopolitics finds its initiation in Foucault’s The Birth of Biopolitics. What is crucial about this seminar of Foucault is not that it directly addresses biopolitics, but rather, because it points out the contemporary configuration of “being” as the technocratic management of life, particularly the question of politics and the possibility of self-hood. It remains interesting to enquire into the Foucaultian pursuit of Parresia (truth-telling) as his attempt to escape the governance of life through social policy (Gesellschaftspolitik), by considering migrant struggles as struggles for a politics affirmative of life and in opposition to the biopolitical apparatuses.
Αναφορές:
Agamben G. 2012. Third Person: Politics of Life and Philosophy of the Impersonal Trans. Z. Hanafi Cambridge: Polity Press,
Agamben G. 2009. Communitas: The Origin and Destiny of Community Trans. T. C. Campbell. Stanford: Stanford University Press.
Foucault M., 2008. The Birth of Biopolitics New York: Picador
Agamben G., 1998. Homo Sacer: Sovereign Power and Bare Life Trans. Heller-Rozen. Stanford: Stanford University Press
Esposito R., 2012. Terms of the Political: Community, Immunity, and Biopolitics. New York: Fordham University Press.
Tarizzo D. , 2017. Life: A Modern Invention Minneapolis: University of Minnesota Press
Photo 1 Christy Petropoulou, June 2017
Photo 2 Retrieved from Internet (no author)
