Συντάκτης: Christy Petropoulou

Κατηγορίες
Αντιστάσεις

Διαφιλονικούμενα Σύνορα στο Λιμάνι της Μυτιλήνης

Το λιμάνι της Μυτιλήνης ήταν ένας ανοιχτός (όχι περιφραγμένος) χώρος επιβίβασης και αποβίβασης παρά το ότι ήταν τοποθετημένο στα σύνορα της χώρας. Μέχρι το 1870 η επιβίβαση και αποβίβαση γινόταν με βάρκες που έρχονταν κατά μήκος της προκυμαίας. Εδώ γινόντουσαν και όλες οι δημόσιες εκδηλώσεις, συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις και γιορτές. Το 1832 γιορτάστηκε η σωτηρία της πόλης από την πανώλη[1] και στις 9 Νοεμβρίου του 1912 η ένωση της Λέσβου με την Ελλάδα[2].

Τον Ιούλιο του 1922 η τότε κυβέρνηση (επί βασιλείας Κωνσταντίνου) με το Νόμο 2870-20/7/1922[3], μπροστά στην επικείμενη ήτα στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο, είχε αποφασίσει να εμποδίσει την «παράνομη» έξοδο των κατοίκων της Μικράς Ασίας προς την Ελλάδα. Τον Σεπτέμβριο του 1922, όταν μετά την καταστροφή της Σμύρνης ήρθαν με το αιγυπτιακό πλοίο της Κεδιβιέ πολλές γυναίκες και παιδιά από την Μικρά Ασία χωρίς τα απαραίτητα χαρτιά. Στο λογοτεχνικό έργο του Ασημάκη Πανσελήνου (2001:124) γίνεται λόγος για δυο Σμυρνιές που δεν διέθεταν χαρτιά και λογομάχησαν με τον εκπρόσωπο του λιμενικού που είχε έρθει από την Αθήνα να εφαρμόσει το Νόμο απαγορεύοντας την είσοδο τους στο νησί. Τότε λέει ο αφηγητής, πετάχτηκαν έξω από τα καφενεία μερικοί Μυτιληνιοί, άρπαξαν τον λιμενικό, τον ακινητοποίησαν και βοήθησαν τις γυναίκες να βγουν έξω. Τις έφεραν στη συνέχεια στο καφενείο και τις κέρασαν, ενώ στο μεταξύ μπάρκαραν τον λιμενικό σε μια μαούνα και τον έστειλαν πίσω στον Πειραιά να πάρει καλύτερες οδηγίες. «Κι άρχισαν πάλι να καταφθάνουν τα καράβια με πρόσφυγες που τους άδειαζαν χωρίς πασαπόρτι…». Τα επόμενα χρόνια ακολούθησε η εγκατάσταση τους στην Ελλάδα και οι ανταλλαγές πληθυσμών[4] που προκάλεσαν πολλές διαμάχες και ρατσιστικά ξεσπάσματα στη χώρα (Κορδάτος,1958).

 

Κατά τη διάρκεια της Β’ παγκόσμιου πολέμου και των αγώνων του ΕΑΜ  το λιμάνι έγινε πάλι γνωστό από τις αντιφασιστικές μάχες. Στις 24 Δεκεμβρίου του 1944 αγγλικά στρατεύματα επιχείρησαν να αποβιβάσουν βρετανικό αποικιακό στρατό στη Λέσβο με σκοπό την καταστολή του ΕΑΜ όπως είχε γίνει και στον Πειραιά. Μετά από κάλεσμα του ΕΑΜ[5], οι κάτοικοι της Λέσβου, κατέβηκαν στο λιμάνι, έφτιαξαν οδοφράγματα (μπλόκια) και δεν επέτρεψαν την απόβαση του στρατού, λέγοντας το γνωστό στην Ιστορία Go back[6]. 

Αργότερα διαμορφώθηκε το σύγχρονο λιμάνι.

Σχεδόν 60 χρόνια μετά, το 2009, το λιμάνι της Μυτιλήνης έγινε το κέντρο υποδοχής των νέων που έρχονται για την διοργάνωση του παγκόσμιου φεστιβάλ no border camp που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αλλαγή της πολιτικής σε σχέση με το κλειστό απάνθρωπο κέντρο κράτησης προσφύγων στην Παγανή (που χτίστηκε μεταξύ 2000-2001) και στο οριστικό κλείσιμο του[7]. Την περίοδο αυτή κυριάρχησαν τα συνθήματα “no borders”[8].

Παρόλα αυτά, μεταξύ 2013-2014, στο λιμάνι, ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες γινόντουσαν νυχτερινές μαζικές μεταφορές προσφύγων στην ενδοχώρα κάτω από ένα θολό καθεστώς παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τις νύχτες απομέναν εκεί παιδικά και γυναικεία παπούτσια, ζακέτες, τσάντες που ξέμεναν πίσω, μετά από τη βίαιη προσαγωγή των προσφύγων σε στρατιωτικά πλοία[9]. Το λιμάνι έκλεινε για τους περαστικούς. 

Είναι η αρχή του γεω-τραύματος της περίφραξης του λιμανιού (βλέπε post: τα περιφραγμένα μάτια του λιμανιού), που θα ολοκληρωθεί μετά την συμφωνία Ευρώπης Τουρκίας, τον Μάρτιο του 2016, και η καθιέρωση των σύγχρονων διαφιλονικούμενων συνόρων μεταξύ Λέσβου – Ελλάδας, Ελλάδας – Ευρωπαϊκής Ένωσης , Ευρωπαϊκής Ένωσης και περίγυρου[10].

Κρίστη Πετροπούλου
Μάιος 2020

 

[1] Αναγνώστου Σ., 2012:72

[2] Έτσι, με ανακοίνωσή τους οι ελληνικές αρχές «διακήρυξαν την ισονομία και την ισοπολιτεία για όλους τους κατοίκους, χριστιανούς και μουσουλμάνους» (Αναγνώστου Σ.,2019) https://www.lesvosnews.net/articles/news-categories/taxidi-sto-hthes/50-fotografies-apo-tin-apeleytherosi-tis-lesboy-8 07/11/2019 – 18:16

50 φωτογραφίες από την Απελευθέρωση της Λέσβου (8 Νοεμβρίου – 8 Δεκεμβρίου 1912) και http://www.lesvosoldies.gr/gr/1183981176.html

[3] http://www.elinyae.gr/sites/default/files/2019-07/119a_1922.1464681430937.pdf

[4] https://www.theguardian.com/books/2019/dec/09/aivali-a-story-of-greeks-and-turks-in-1922-by-soloup-review-a-moving-graphic-novel

[5] http://www.vrahokipos.net/old/history/gr/lesvos.htm

[6] Παρασκευαΐδη Η. & Ελευθεριάδη Τ., 1945

[7] http://w2eu.net/2009/08/25/noborder-lesvos-09-welcomes-you/

[8] Μετά από αυτό το φεστιβάλ πολλές συλλογικότητες αποφάσισαν να ανακτήσουν τον χώρο του ΠΙΚΠΑ για να δημιουργήσουν μια ανθρώπινη αλληλέγγυα δομή υποδοχής προσφύγων (Τρουμπέτα 2012, Alberti G., 2010).

[9] Κάτω από αυτήν την συνθήκη γεννήθηκε το Αντιρατσιστικό Παρατηρητήριο Πανεπιστημίου Αιγαίου http://antiracist-observatory-uoa.blogspot.com/

[10] https://refugeeobservatory.aegean.gr/en/contested-borderscapes-transnational-geographies-vis-%C3%A0-vis-fortress-europe

Αναφορές:

Alberti G., 2010. Across the borders of Lesvos: the gendering of migrants’ detention in the Aegean.
Source: Feminist Review, No. 94 (2010), pp. 138-147 Published by: Sage Publications, Ltd.
Stable URL: https://www.jstor.org/stable/40664133 

Guardian, 2019. Αφιέρωμα στον Soloup στο : https://www.theguardian.com/books/2019/dec/09/aivali-a-story-of-greeks-and-turks-in-1922-by-soloup-review-a-moving-graphic-novel 

Αναγνώστου Σ., 2012. Η Παλιά Μυτιλήνη. Αναμνηστική έκδοση Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. 

Αναγνώστου Σ., 2019. 50 φωτογραφίες από την Απελευθέρωση της Λέσβου (8 Νοεμβρίου – 8 Δεκεμβρίου 1912) https://www.lesvosnews.net/articles/news-categories/taxidi-sto-hthes/50-fotografies-apo-tin-apeleytherosi-tis-lesboy-8 07/11/2019 – 18:16

Αντιρατσιστικό Παρατηρητήριο Πανεπιστημίου Αιγαίου http://antiracist-observatory-uoa.blogspot.com/ 

Κορδάτος Γ., 1958. Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας, Τ.13 (1900-1924). Αθήνα: Εκδόσεις “20ος αιώνας”.

Πανσέληνος Α., 2001. Τότε που ζούσαμε. Κέδρος. Πρώτη έκδοση 1974.

Παρασκεβαΐδη Η. & Ελευθεριάδη Τ., 1945 Μυτιλήνη Χριστούγεννα 1944 Go Back.  Εκδόσεις Μνήμη. (παλαιότερη έκδοση «Ελεύθερη Λέσβος» 1945). Αποσπάσματα στο : http://www.vrahokipos.net/old/history/gr/lesvos.htm  και http://www.mplokia.gr/?page_id=830 

Σολούπ, 2014. Αϊβαλί. Κέδρος.

Τρουμπέτα Σ. (επιμ.), 2012. Το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα. Διαβάσεις και μελέτες συνόρων. Εκδόσεις Παπαζήση. 

Contested Borderscapes, 2017. https://refugeeobservatory.aegean.gr/en/contested-borderscapes-transnational-geographies-vis-%C3%A0-vis-fortress-europe

Φωτογραφίες:
1. Ένωση της Λέσβου με την Ελλάδα 9 Νοεμβρίου του 1912. Πηγή: https://www.lesvosnews.net/articles/news-categories/taxidi-sto-hthes/50-fotografies-apo-tin-apeleytherosi-tis-lesboy-8 
2. Αφηγήσεις των εκτοπισμένων λαών από το Αϊβαλί και τη Μυτιλήνη μέσω κόμιξ. Πηγή: Σολούπ, 2019. Αϊβαλί. Εκδόσεις Κέδρος
3. Το «Go back!» του ΕΑΜ στις 24 Δεκεμβρίου του 1944 ενάντια στα αγγλικά στρατεύματα. Πηγή: Παναγιώτης Κουτσκουδής, 73 χρόνια από το θρυλικό «Go back!», Εφημερίδα Συντακτών 06.01.2018, 12:14
https://www.efsyn.gr/nisides/135796_73-hronia-apo-thryliko-go-back 
4. Προσπάθεια διάσωσης της ιστορίας το 2010 ένα χρόνο μετά τo κλείσιμο του κέντρου κράτησης της Παγανής. Πηγή:  http://w2eu.net/2009/08/25/noborder-lesvos-09-welcomes-you/
ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΙΣ
Κατηγορίες
Κοινο(ποιήσεις)

Διαπολιτισμικές χορωδίες που χτίζουν ένα habitus αλληλεγγύης

Στη Μυτιλήνη των διαφιλονικούμενων συνόρων και πεποιθήσεων, ανάμεσα στις πολλαπλές αόρατες προσπάθειες συνύπαρξης και αλληλεγγύης και τις πολλές χορωδίες και θεατρικές ομάδες ξεχωρίζουν μερικές δράσεις που είναι πλέον διαπολιτισμικές και χτίζουν ένα habitus αλληλεγγύης.[1]

“Opera Babel” Φεβρουάριος – Μάρτιος 2017 (θίασος 50 ανθρώπων από 4 – 60+χρονών, και διαφορετικές καταγωγές).. Η παράσταση ήταν εμπνευσμένη από το “Έπος του Γιλγαμές” που όμως εδώ είχε διαφορετικό τέλος: «Γιατί πολύ απλά εδώ στη Λέσβο, γράφεται μια νέα ιστορία,  αυτή στην οποία, πάνω σε μια σκηνή θα συναντηθούν πρόσφυγες, ντόπιοι, εθελοντές, παιδιά, ερασιτέχνες και επαγγελματίες τραγουδιστές και μουσικοί για να μας ταξιδέψουν σε ένα νέο κόσμο. Αυτόν στον οποίο όλοι μπορούμε να συνυπάρχουμε αρμονικά…»[2]

MAHABHARABBIT Μάιος 2018 (θίασος 60 ανθρώπων από 4 – 60+χρονών, και διαφορετικές καταγωγές). Η παράσταση έγινε αμέσως μετά τις επιθέσεις ορισμένων κατοίκων ενάντια σε συγκέντρωση προσφύγων στην πλατεία Σαπφούς. Ονομάστηκε Μαχαμπαράμπιτ, από το ινδικό έπος Mahabarata, τον σύγχρονο κατακλυσμό απορριμμάτων (σε αντιστοιχία με αυτόν του Νώε) και τη κατάληξη rabbit, ένα Μαγικό Κουνέλι που δίνει την ιδέα του αερόστατου, «ενός αερόστατου που δεν λειτουργεί από τον αέρα και τη φωτιά αλλά με την καλή συνεργασία και την αλληλεγγύη»[3] και προτείνει την ιδέα της ανακύκλωσης – μεταποίησης.[4]

14/5/2018 Αποσπάσματα από τη συνέντευξη της Μαρίας στην Κρίστη στο 6o Πειραματικό γυμνάσιο όπου γίνονται οι πρόβες της Cantalaloun: 

«Η ιδέα ξεκίνησε δύο  καλοκαίρια πριν στο festival στα Τσαμάκια όπου είμασταν μαζί με τον Φρεντ τη Μαρίζα και τη Χριστίνα. Ηταν ένα τριήμερο ανοιχτό σε όλους με ακροβατικά μουσικές χορό δέσιμο ναυτικών κόμπων. Επειδή μας άρεσε είπαμε να το συνεχίσουμε και έτσι τον επόμενο Νοέμβρη ξεκίνησε με μια συνάντηση στο Μοσαϊκ (βλέπε post) όπου κάναμε στην αρχή τις πρόβες. Στηριζόμαστε αποκλειστικά σε δικούς μας πόρους και σε crowdfounding. Εκτός της cantalaloun είναι και η polyfonica με τα μικρά παιδάκια. Είναι ωραία γιατί συναντιόμαστε όλοι μαζί. Εμένα είναι και τα παιδιά μου μαζί και μ’αρεσει παρα πολύ που κάνουμε κάτι κοινό μαζί, γιατί μετά, τα τραγούδια τα μεταφέρουμε στο σπίτι και μεταφέρεται εκεί η ενέργεια της χαράς. 

Μ’αρέσει που συναντιόμαστε εδώ άνθρωποι από διαφορετικές χώρες, διαφορετικούς πολιτισμούς διαφορετικές ηλικίες και τελικά ενωνόμαστε τραγουδώντας και τελικά βλέπουμε ότι δεν είμαστε πολύ διαφορετικοί αλλά έχουμε κάτι πολύ κοινό που είναι η αγάπη για το τραγούδι. Και αυτή η διάθεση να επικοινωνήσεις και να γνωρίσεις καινούργιους πολιτισμούς, μουσικές είναι πολύ σπουδαία. Η χορωδία ξεκίνησε από τη χαρά και την αγάπη ανθρώπων να βρεθούν μαζί να τραγουδήσουν και αυτός ο πυρήνας έφερε κι άλλους κι άλλες και είναι ανοιχτή σε όλους όσους θέλουν και σκέφτονται έτσι. 

 

Προσπαθούμε να ενώσουμε όλες τις φωνές μας μαζί και να βγει μέσα από αυτή τη διαφορετική δημιουργία φωνών (σοπράνο, μέσο ματζόρε) αυτή η νέα σύνθεση. Το σώμα για μας έχει σημασία και γι’ αυτό θέλουμε να μην είμαστε τυποποιημένοι ομοιόμορφοι αλλά χρωματιστοί διαφορετικοί. Το να είσαι ο εαυτός σου βγαίνει πιο καθαρά. Τραγουδάς και βγαίνει η ψυχή σου από μέσα. 

 

Η χορωδία πήγε στην αντιφασιστική πορεία γιατί το τραγούδι είναι ένας τρόπος και να διαμαρτυρηθείς και να προτείνεις κιόλας.  Δηλαδή να προτείνεις τη χαρά και το ότι μπορεί να αλλάξει αυτή το σύστημα προς το καλύτερο. Γιατι το τραγούδι η μουσική ο χορός και οι τέχνες γενικά μας ενώνουν παρα μας χωρίζουν».

Από αυτή τη μέρα και μετά η χορωδία κατακλύζει με τις μουσικές της τις γειτονιές και τις πλατείες της Λέσβου και κυρίως την Πλατεία Σαπφούς, κάθε φορά που το θεωρεί αναγκαίο. Σιγά σιγά φτιάχνει ένα habitus αλληλεγγύης και συνεργασίας και εμπνέει και άλλες συλλογικότητες.

Κρίστη Πετροπούλου
Δεκέμβριος 2019

[1] Bourdieu, 1972; Wacquant, 2016; Petropoulou, 2019.

[2] Νατάσα Παπανικολάου, 2017 https://kinisienergoipolites.blogspot.com/2017/03/blog-post_59.html 

[3] Δέσποινα Φρατζή,2018 https://www.vice.com/gr/article/ywezqv/sth-mytilhnh-kapoioi-prosfyges-epai3an-se-mia-parastash-me-8ema-to-periballon

[4] «O περσινός καταστροφικός σεισμός στη Λέσβο καθώς και η διαρκής μετακίνηση ανθρώπων που εγκαταλείπουν τις πατρίδες τους για να επιβιώσουν συνδέονται στην ιστορία που φτιάξαμε με τον μύθο του Κατακλυσμού» λένε στο κάλεσμα τους.

[5] Εμπνευσμένες από αυτήν την ιδέα και τις μουσικές της Αφρικής που ήρθαν το 2019 στη Μυτιλήνη με διάφορ@ς μουσικούς της προσφυγιάς, θα γίνουν νέες δράσεις αργότερα, από άλλες συλλογικότητες. Όπως η μουσικοχορευτική παράσταση Χορεύοντας για την Ειρήνη του RAD MUSIC concert #RadMusicLesvos και άλλες παραστάσεις στο κάστρο της Μυτιλήνης.

Αναφορές:

Bourdieu P., 1972. Outline of a theory of practice; Cambridge: Cambridge University Press.

Wacquant L., 2016. A concise genealogy and anatomy of habitus The Sociological Review, Vol. 64, 64–72.

Petropoulou C., 2019. Can the poetic of commoning change the habitus? Reflexions from Lesvos with a Latin American perspective of urban – regional social movements. In : Gouvias D., Petropoulou C., Tsavdaroglou C., 2019. Contested Borderscapes.Transnational Geographies vis-à-vis Fortress Europe. Invisibles Cities, pp.125-138.

Φρατζή Δ.,2018. https://www.vice.com/gr/article/ywezqv/sth-mytilhnh-kapoioi-prosfyges-epai3an-se-mia-parastash-me-8ema-to-periballon

Παπανικολάου Ν., 2017 https://kinisienergoipolites.blogspot.com/2017/03/blog-post_59.html  

Συναυλία 2/11/2019 https://www.youtube.com/watch?v=eev9nXkudBk&list=PL5PV2BCFDWvUiHiZviQT43RDw5yKD64_-&index=2

Φωτογραφίες:
Κρίστη Πετροπούλου
ΚΟΙΝΟ(ΠΟΙΗΣΕΙΣ)
Κατηγορίες
Γεωτραύμα

Τα μάτια του λιμανιού και οι μεταμορφώσεις τους

Τον Απρίλιο του 2015, το λιμάνι της Μυτιλήνης υποδέχτηκε εκατοντάδες πρόσφυγες που ήρθαν από τον πόλεμο της Συρίας και του Αφγανιστάν. Στην αρχή οι αλληλέγγυες συλλογικότητες κατάφεραν να ανοίξουν το εγκαταλελειμμένο κολυμβητήριο που, παρ’ότι είχε σοβαρά προβλήματα διαρροής μέσα σε κακές καιρικές συνθήκες, φιλοξένησε πάνω από 300 Σύριους και Αφγανούς που μοιράστηκαν πραγματικά χωρίς διακρίσεις τα φαγητά και το τσάι που προσφέραν οι κάτοικοι και οι μαγαζάτορες της περιοχής. Τις επόμενες μέρες καταγράφηκαν σύντομα και έφυγαν για τον Πειραιά και τις άλλες χώρες της Ευρώπης. Οι πρόσφυγες που πέρασαν από το λιμάνι αυτήν την περίοδο το θυμούνται με τα καλύτερα χρώματα: «Από τότε που άφησα το σπίτι μου να γκρεμίζεται πίσω μου από τις βόμβες, τέτοια υποδοχή δεν είχαμε πουθενά», έλεγε ένας πρώην κάτοικος από το Χαλέπι της Συρίας το 2015. 

Αμέσως μετά, και μέχρι τον Σεπτέμβριο, το λιμάνι μετατράπηκε σε Λιμάνι αγωνίας, αφού κατακλύστηκε από χιλιάδες πρόσφυγες που περίμεναν να καταγραφούν και να φύγουν με τα λίγα πλοία της γραμμής (περισσότεροι από 500.000 πέρασαν μέσα στο 2015). Εγκαταστάθηκε εκεί η υπηρεσία καταγραφής των προσφύγων, η οποία, εν μέσω ρευστής πολιτικής κατάστασης στην Ελλάδα (μετάβαση από δεξιά σε αριστερή κυβέρνηση), προσπάθησε να επιταχύνει τις διαδικασίες απλής καταγραφής εισόδου αφού οι περισσότεροι ήθελαν να ζητήσουν άσυλο σε χώρες τις Δυτικής και Βόρειας Ευρώπης.

Σε αυτήν την περίοδο οι πρόσφυγες αναγκάζονται να μένουν σε σκηνές ή χωρίς τίποτα στον δρόμο και στα γύρω πάρκα, το λιμενικό δεν δεχόταν να βάλει τουαλέτες και υπόστεγα, πράγμα που το ανέλαβε τελικά εν μέρει ο Δήμος μετά από πιέσεις των κατοίκων. «Το λιμάνι είναι για μας το πέρασμα στην Ευρώπη και η αναμονή το βασανιστήριο που πρέπει να περάσουμε κάτω από τον ήλιο για αυτόν τον σκοπό» λέει ένας κύριος από το Αφγανιστάν. «Το λιμάνι είναι ο τόπος όπου μοιραζόμαστε τα όνειρά μας όλοι εμείς που φύγαμε από τους πολέμους και ελπίζουμε σε μια άλλη ζωή» λέει μια κυρία από την Συρία. «Δεν φεύγουμε από εδώ γιατί εδώ νιώθουμε πολύ κοντά στον σκοπό μας, αν φύγουμε θα μας πάρουν τη σειρά» λέει ένας νέος από το Αφγανιστάν. Οι κάτοικοι της πόλης αντιμετωπίζουν το γεγονός ως συνέχεια των πολέμων της Συρίας και του Αφγανιστάν[1]. 

Αυτήν την περίοδο δύο νέ@ ζωγραφίζουν δύο μάτια με μια ελληνική σημαία που υποδέχονται τους πρόσφυγες. Η τοιχογραφία έγινε πάνω στο κτήριο του πρώην αγροτικού συνεταιρισμού στο λιμάνι της Μυτιλήνης (βλέπε post: contested border in port of Mytilene), κτήριο που εγκαταλείφθηκε στις αρχές του 21ου αιώνα εν μέσω κρίσης.

Αμέσως μετά το άνοιγμα του κέντρου υποδοχής hot spot Μόριας[2], το λιμάνι της Μυτιλήνης αποσυμφορίθηκε και για ένα μικρό διάστημα έγινε τόπος ευχάριστης αναμονής για το πολυπόθητο ταξίδι. Τα μάτια αυτά κατοικήθηκαν από τους πρόσφυγες, έγιναν γνωστά από γνωστούς φωτορεπόρτερ[3], αλλά στην συνέχεια περιφράχτηκαν. Οι υποχρεωτικές διαπιστεύσεις των αλληλέγγυων[4] οδήγησαν στον αποκλεισμό των μη θεσμοθετημένων κινήσεων. Η φωτογραφία των ματιών ξαναχρησιμοποιήθηκε από την συλλογικότητα Πλάτανος (βλέπε post) για να καταγγείλει αυτήν την διάκριση. Είναι η επόμενη περίοδος του λιμανιού[5].

Η εικόνα των ματιών, μεταμορφωμένη πλέον, αξιοποιήθηκε το 2019 ως εξώφυλλο στο βιβλίο ΠΙΚΠΑ του Lesvos solidarity εστιάζοντας μόνο σε αυτά, προσπαθώντας να δώσει μια διαπολιτισμική προσέγγιση τους.

Εν μέσω καραντίνας λόγω κορωναϊού, τη στιγμή που στην υπόλοιπη Ελλάδα έκλειναν τις εξόδους των πόλεων στη θάλασσα, το λιμάνι άνοιξε τις πόρτες του για λίγες μέρες και οι κάτοικοι μπόρεσαν να ανακτήσουν την χαμένη βόλτα τους στον λιμενοβραχίονα. Η περίφραξη όμως αυτού του δημόσιου χώρου είναι πλέον μόνιμη  (Βλέπε post : τα περιφραγμένα μάτια του λιμανιού).

Κρίστη Πετροπούλου
Μάιος 2020

[1] Rontos, K., Nagopoulos, N., & Panagos, N., 2019 και Papachristou I., Pertropoulou C., Katseniou E., & Rosas Casals, M., 2019.

[2] Tsianos, V., & Kuster, B., 2016.

[3] Άρης Μεσσήνης AFP – https://i.pinimg.com/474x/b6/74/a5/b674a5edf6b94f310e7f0c7a522aeb05–greek-islands-the-greeks.jpg

[4] Solidarity Platanos, 2016. Σχετικά με το κυνήγι διαπιστεύσεων στη Λέσβο

[5] Petropoulou, C., 2017.

References:

Mitchell, K., & Sparke, M., 2018. Hotspot geopolitics versus geosocial solidarity: Contending constructions of safe space for migrants in Europe. Environment and Planning D: Society and Space 0(0) 1–21. Doi: 10.1177/0263775818793647

Papachristou I., Pertropoulou C., Katseniou E., & Rosas Casals, M., 2019. Palabras sobre los refugiados: un análisis, mediante redes semánticas, de la construcción social de percepciones de los habitantes de Mitilene en función de los eco-paisajes. Recherche report Retrieved from https://upcommons.upc.edu/handle/2117/134897

Petropoulou, C., 2017. “De la solidaridad humana a la restricción, la punición et la segregación socio-espacial. Los nuevos llegados (migrantes / refugiados) y la bienvenida en Grecia como proceso glocal. El ejemplo de Mytilene”. In: Thematic Conference IGU Geographies for Peace. La Paz, 23-25 April. Oral presentation. 

Rontos, K., Nagopoulos, N., & Panagos, N., 2019. The refugee immigrant phenomenon in Lesvos of 2016 and the local Societies. Attitudes and behaviors. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.

Solidarity Platanos, 2016. Σχετικά με το κυνήγι διαπιστεύσεων στη Λέσβο https://solidarityteamplatanosblog.wordpress.com/2016/01/21/%cf%83%cf%87%ce%b5%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%ce%bc%ce%b5-%cf%84%ce%bf-%ce%ba%cf%85%ce%bd%ce%ae%ce%b3%ce%b9-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%80%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%b5%cf%8d%cf%83%ce%b5%cf%89%ce%bd-%cf%83/

Tsianos, V., & Kuster, B. (2016). Against the panoptical Realism. An ethnography of the Hotspot Lesvos [Retrieved from: https://www.academia.edu/33312775/Against_the_panoptical_realism_An_ethnography_of_Hotspots_in_Lesbos].

Φωτογραφίες:
1. Μάτια στο λιμάνι Μεταμόρφωση Εφημερίδα των συντακτών 24/10/2015 eurokinisi/Στέλιος Μισίνας
2. Μάτια στο λιμάνι Μεταμόρφωση Solidarity team platanos/ 21/1/2016
3. Μάτια στο λιμάνι Μεταμόρφωση PIKPA photo book 3/5/2019
4. Μάτια στο λιμάνι Μεταμόρφωση Κρίστη Πετροπούλου 19/4/2020
ΓΕΩΤΡΑΥΜΑ
Κατηγορίες
Γεωτραύμα

Τα περιφραγμένα μάτια του λιμανιού

Η συμφωνία μεταξύ ΕΕ-Τουρκίας τον Μάρτιο του 2016 άλλαξε ριζικά την σχέση όλων με το λιμάνι. Τα ζωγραφισμένα μάτια (βλέπε post «μεταμορφώσεις των ματιών του λιμανιού»), έζησαν το επόμενο διάστημα πολλές απελπισμένες προσπάθειες προσφύγων να εγκαταλείψουν παράνομα το νησί και αρκετές βίαιες επαναπροωθήσεις στην Τουρκία, αλλά και προσαγωγές – επιστροφές στο κλειστό πλέον κέντρο υποδοχής – κράτησης της Μόριας.

Το λιμάνι έκλεισε για τους μη ταξιδιώτες και κανείς δεν μπορούσε να περιμένει το καράβι. Αυτό προκάλεσε δυσαρέσκεια και στους μόνιμους κάτοικους του νησιού, όπως για παράδειγμα σε μια μεσήλικα που μας είπε: «Κάποτε η βόλτα μας στην προκυμαία τελείωνε στο λιμάνι, έπειτα πηγαίναμε εκεί να αποχαιρετήσουμε τους συγγενείς και τους φίλους. Τώρα αυτό δεν επιτρέπεται. Στην αρχή μας είπαν ότι είναι για λίγο, μετά το έκτακτο έγινε μόνιμο. Σιγά – σιγά το συνηθίσαμε». Οι πολλοί έλεγχοι (με σκυλιά στην είσοδο του λιμανιού) προκάλεσαν επίσης δυσφορία στους νέους. «Το σκεφτόμαστε πλέον αρκετά αν θα κάνουμε αυτό το ταξίδι της επιστροφής στο νησί με πλοίο. Ο εξευτελισμός της προσωπικότητας μας είναι μεγάλος» δήλωνε μία φοιτήτρια. Αντίστοιχες μαρτυρίες υπήρχαν και από άλλους μόνιμους κάτοικους του νησιού.

Το λιμάνι, έγινε τέλος παγκοσμίως γνωστό από την έλευση των ΜΑΤ που βγήκαν από το πλοίο ξημερώματα της 25 Φεβρουαρίου με βηματισμό με σκοπό να καταλάβουν την περιοχή Καβακλή-Καράβα και να εγκαταστήσουν εκεί τα απαραίτητα μηχανήματα ανέγερσης της πρώτης μεγάλης φυλακής στο νησί που θα λειτουργούσε ως κέντρο κράτησης των προσφύγων.

Η σύγκρουση με τους κατοίκους στις 25-26/2, οι οποίοι συμμετείχαν σε αυτή τη μάχη κάτω από διαφορετικές πολιτικές οπτικές, στην περιοχή Καβακλή (Καράβα και Διαβολόρεμα), ήταν μεγάλη. Στις 27/2 οι διμοιρίες των ΜΑΤ αναγκάστηκαν να φύγουν[1] και το γεγονός παραλληλίστηκε[2] με το ιστορικό go home του 1944. Όμως το επόμενο διάστημα ένα σχέδιο φασιστικής επίθεσης σε δομές αλληλεγγύης αλλά και σε πρόσφυγες και αλληλέγγυ@ς ξετυλίχθηκε μπροστά στα μάτια του λιμανιού. Σε απάντηση, ένα νέο κύμα αντιφασιστικών διαδηλώσεων ξέσπασε[3]. Αμέσως μετά, το λιμάνι σιώπησε καθώς η πόλη μπήκε κάτω από τον τρόμο του κοροναϊού (βλέπε post). 

Τον Απρίλιο του 2020, περίπου 20.000 πρόσφυγες περιορίστηκαν και εγκαταλείφθηκαν στην περιοχή της Μόριας[4], τα πλοία της γραμμής ελαττώθηκαν και το λιμάνι σιώπησε. Τα μάτια, ξεθωριασμένα, περιφραγμένα, περιθωριοποιημένα πλέον δεν είναι πια είδηση, παρά μόνο μια θολή ανάμνηση. Οι δημιουργοί τους παραμένουν άγνωστοι στο πλατύ κοινό. 

Στο λιμάνι δεν επιτρέπεται πλέον η είσοδος παρά μόνο με το εισιτήριο. Οι παλιές γιορτές αποχαιρετισμού και υποδοχής μπήκαν στην ιστορία. Σήμερα, η πόλη των κατωφλιών (Σταυρίδης, 2009) γίνεται όλο και πιο πολύ μια πόλη των φραγμών, της επιτήρησης και του ελέγχου, και το λιμάνι συνιστά τον κατεξοχήν χώρο όπου επιτελείται αυτή η διαδικασία. Από το habitus της ανοιχτότητας που είχε δημιουργηθεί με αγώνες (Petropoulou, 2019), μπήκαμε οριστικά σε αυτό της περίφραξης

Η φωτογραφία λήφθηκε στις 14 Μαρτίου, αμέσως μετά τον απόπλου του αρματαγωγού του πολεμικού ναυτικού Ρόδος που μετέφερε πρόσφυγες εγκλωβισμένους στο λιμάνι (μετά από μια κυβερνητική απόφαση να μην δεχτεί άλλες αιτήσεις ασύλου). Το πλοίο απέπλευσε για την Βόρεια Ελλάδα με σκοπό να εγκαταστήσει προσωρινά τους πρόσφυγες σε έναν επί της ουσίας τόπο εξορίας. Την ίδια μέρα, γινόταν αντιφασιστική διαδήλωση στην πόλη της Μυτιλήνης και ξεκινούσαν τα μέτρα αντιμετώπισης του COVID-19.

 

Κρίστη Πετροπούλου
Μάιος 2020

[1] Το συγκρότημα Υπεραστικοί που γεννήθηκε στους αγώνες της Κερατέας και της Χαλυβουργικής στην Αττική, εμπνεύστηκε και έγραψε ένα τραγούδι: «Πάμε τώρα στις φωτιές, στα οδοφράγματα, αδέρφια, / αφεντάδων είν’ τα κέφια, μα δική μας η οργή. / Μες στου κεφαλαίου τον κόσμο ξένοι είμαστε και μεις, / πρόσφυγες και μετανάστες κολασμένοι είναι της γης».

[2] Καλαργάλης, Α., 2020

[3] https://www.lesvosnews.net/articles/news-categories/koinonia/mpikan-sta-nisia-ta-mat-i-diaskeyi-ton-yperastikon-gia-tin

[4] Βλέπε ανακοινώσεις στο Αντιρατσιστικό Παρατηρητήριο Π.Α. και στο Παρατηρητήριο Προσφυγικής και Μεταναστευτικής Κρίσης στο Αιγαίο

 

References:

Αντιρατσιστικό Παρατηρητήριο Πανεπιστημίου Αιγαίου, 2020.  http://antiracist-observatory-uoa.blogspot.com/

Καλαργάλης, Α., 2020. Μπλόκια Μυτιλήνης, 1944-2020 https://www.efsyn.gr/node/232911 26.02.2020

Παρατηρητήριο Προσφυγικής και Μεταναστευτικής Κρίσης στο Αιγαίο, 2020. https://refugeeobservatory.aegean.gr/el 

Petropoulou, C., 2019. Can the poetic of commoning change the habitus? Reflexions from Lesvos with a Latin American perspective of urban – regional social movements. In: D. Gouvias, C. Petropoulou. & C. Tsavdaroglou (2019). Contested Borderscapes. Transnational Geographies vis-à-vis Fortress Europe (pp.125-138) Mytilene: Research Gorup Invisibles Cities.

Σταυρίδης Σ., 2009. Από την πόλη οθόνη στην πόλη σκηνή. Ελληνικά Γράμματα. 

Solidarity Platanos, 2016. Σχετικά με το κυνήγι διαπιστεύσεων στη Λέσβο https://solidarityteamplatanosblog.wordpress.com/2016/01/21/%cf%83%cf%87%ce%b5%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%ce%bc%ce%b5-%cf%84%ce%bf-%ce%ba%cf%85%ce%bd%ce%ae%ce%b3%ce%b9-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%80%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%b5%cf%8d%cf%83%ce%b5%cf%89%ce%bd-%cf%83/

Υπεραστικοί, 2020. Τραγούδι εμπνευσμένο από τη μάχη του Καράβα ενάντια στην δημιουργία φυλακής προσφύγων. https://www.lesvosnews.net/articles/news-categories/koinonia/mpikan-sta-nisia-ta-mat-i-diaskeyi-ton-yperastikon-gia-tin

Φωτογραφίες:
1. Πανό στο λιμάνι την ημέρα της συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας/ Φωτογραφία αρχείου Κ.Π.
2. Τοιχογραφία στο λιμάνι το 2015 και συνθήματα πάνω της, μετά την συμφωνία Ευρώπης Τουρκίας, τον Μάρτιο του 2016./ Φωτογραφία αρχείου Κ.Π.
3. Τα ΜΑΤ στο λιμάνι/ Lesvosnews.net /25-2-2020/
4. Τα περιφραγμένα μάτια του λιμανιού / Κρίστη  Πετροπούλου / 14 -3- 2020
ΓΕΩΤΡΑΥΜΑ
Κατηγορίες
Γεωτραύμα

Πλατεία Σαπφούς: Γεω-τραύμα ή τόπος αντίστασης και δημιουργίας κοινών; Διαφιλονικούμενες έξεις (habitus) στην καρδιά της Μυτιλήνης. Νο1

Σαπφώ: «… Τί το κάλλιστον;

Άλλοι το ιππικό, άλλοι το πεζικό,

κάποιοι το ναυτικό

ορίζουν πως είναι το ομορφότερο πράγμα πάνω στη μαύρη γη.

Όμως εγώ, εκείνο που το καθένα μας ερωτεύεται… »[1].

Στον τόπο όπου η Σαπφώ τόλμησε να αμφισβητήσει την αξία του τόσο σημαντικού για την εποχή της (Τρωϊκού) πολέμου, αιώνες τώρα ενυπάρχουν διαφιλονικούμενες έξεις, επαναλαμβανόμενες συνήθειες.

Η πλατεία είναι άδεια. Τα μέτρα «κοινωνικής αποστασιοποίησης» λόγω COVID19 συντέλεσαν σε αυτό. Η πλατεία είναι γεμάτη από πουλιά. Ένας κύριος που ξέφυγε από πολέμους και επιθέσεις και τώρα ζει εγκλωβισμένος στο νησί μοιράζεται μαζί τους το όνειρο της ελευθερίας. Στέκεται δίπλα στο άγαλμα της Σαπφούς.  Κρατά στις άκρες των δαχτύλων του δεκάδες περιστέρια. Είναι 7 Δεκεμβρίου 2020 μία μέρα μετά την βουβή επέτειο της μαθητικής εξέγερσης – μνήμης του Αλέξη Γρηγορόπουλου, σε συνθήκες πανδημίας και βιοπολιτικού καπιταλισμού. Μερικές ημέρες μετά την κατάληψη της πλατείας από τα ΜΑΤ την ημέρα της 17 Νοέμβρη και την αποτροπή ανάρτησης πανό από μια συλλογικότητα γιατρών σε αυτήν. Αλλάζει κάτι στην πλατεία;   

Η πλατεία είναι γεμάτη. Από παιδιά που παίζουν, υπερήλικες που συζητούν, μετανάστες/τριες, φοιτητές/τριες, μαθητές/τριες  που περιμένουν, συναντιούνται, ανταλλάσσουν γνώσεις, διαπληκτίζονται, γελάν και μαθαίνουν. Η πλατεία επανανακαλύπτεται[1] όταν σε συνθήκες πανδημίας γίνεται στόχος φίμωσης των κατοίκων του νησιού. Είναι 21 Μαϊου 2020. Μια μέρα αφύπνισης των συντελεστών της ιστορίας της[2].  Παράλληλα η πλατεία θυμίζει ότι είναι η πατριαρχία αυτή που βρίσκεται πίσω από την γυναικοκτονία της Ερατώ (1 χρόνο μετά)[3].  Τι ενόχλησε τους συντάκτες της πρότασης απαγόρευσης των διαδηλώσεων στην πλατεία;

Α. Η γλώσσα :

Ο χώρος της πλατείας είναι χώρος εφήμερων αστικών λεκτικών παρεμβάσεων (πανό, μικροφωνικές, μουσικές) που επικοινωνούν τις ιδέες τους στον κόσμο. Όμως δύο είναι τα σταθερά τοπόσημα σε αυτήν όπου υπάρχουν μόνιμες γραφές:

– Η ζωγραφιά της Σαπφούς, που έγινε τον Νοέμβριο του 2012 στο αντλιοστάσιο, από μαθητές-μαθήτριες της ομάδας ΠΟΛΙΑΝΑ και συμπληρώθηκε τον Μάιο του 2018 την ημέρα εθελοντή αιμοδότη. Μια από τις επιγραφές που λέει: «αγάπη είναι να μοιράζεσαι το φως του ήλιου και την αρετή», είναι στα αγγλικά για να το διαβάζουν οι περαστικοί από όλο τον κόσμο.

– Το άγαλμα της Σαπφούς του γλύπτη Αθανάσιου Λημναίου, δωρεά της ποιήτριας Rose Macaulay που έγινε μεταξύ 1964-1965[1]. Η γραφή “Ελάτε τώρα ευγενικές χάριτες και ομορφομαλλούσες Μούσες” είναι στα αρχαία ελληνικά. Η Σαπφώ είναι στενά συνδεδεμένη με τους αντιπατριαρχικούς αγώνες στη Λέσβο.

Β. Οι αγώνες : Η πλατεία είναι ορόσημο αγώνων από τότε που δημιουργήθηκε (το 1962, στη θέση του κατεδαφιστέου τελωνείου) .

Διαδηλώσεις όπου καλεί το Εργατικό Κέντρο, το ΠΑΜΕ, τα πρωτοβάθμια σωματεία, οι Φοιτητές-τριες και οι Μαθητές-τριες, οι Αγρότες-τισσες, το Κίνημα των Αγανακτισμένων, αλλά και οι συγκεντρώσεις σε ημερομηνίες ορόσημα : 6 Δεκέμβρη, 17 Νοέμβρη, Αντιφασιστικές διαδηλώσεις.

 

Γ. Τα κοινά : Η πλατεία είναι επίσης τόπος συν-διαμόρφωσης των «κοινών». Ένας δημόσιος χώρος που λειτουργεί ως αστικό κοινό.  Οι περισσότερες κοινωνικές – πολιτικές και πολιτιστικές συγκεντρώσεις γίνονται σε αυτήν την πλατεία., αλλά και καλέσματα για κοινή συνάντηση γύρω από ένα παιχνίδι, μια προβολή ταινίας, ένα φαγητό (Άλλος Άνθρωπος), μια συζήτηση, ένα χορό … Είναι επίσης ο τόπος των τυχαίων συναντήσεων.

Όλες αυτές οι συναντήσεις κρύβουν πολλές εν δυνάμει μη ελεγχόμενες καταστάσεις, πολλές πολιτικές ζυμώσεις, καθώς και, οργανωμένες ή όχι, εξεγέρσεις από τους καταπιεσμένους, πράγμα που ανησυχεί συνήθως τους κρατούντες (όπως σημειώνει ο Μπαχτίν και ο Hobsbawm). 

Οι παραπάνω συντελεστές (γλώσσα, αγώνες, κοινά) δημιουργούν επαναλαμβανόμενες συνήθειες και σιγά σιγά έξεις αντίστασης και δημιουργίας που αντιπαρατίθενται και διαπλέκονται συνεχώς με τις ριζωμένες πατριαρχικές έξεις εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, τυφλής υπακοής στο τρίπτυχο «πατρίς – θρησκεία – οικογένεια).

Δ. Η σημαία : Η σημαία μας θυμίζει ότι είμαστε στα σύνορα. Τονίζει επίσης, όπως σε κάθε περιοχή που συστηματικά υποβαθμίζεται, την αίσθηση του ανήκειν. Πολλές και διαφορετικές εκδηλώσεις έχουν γίνει γύρω από αυτήν. Η ημέρα της εθνικής απελευθέρωσης από την Οθωμανική αυτοκρατορία, η ημέρα της απελευθέρωσης από την Γερμανική κατοχή και πολλές άλλες. Από το 2015 και μετά, ορισμένες ομάδες της αποδίδουν και άλλα πιο στενά «εθνικιστικά» χαρακτηριστικά.

Οι διαφιλονικούμενες αυτές έξεις έχουν σημαδέψει την ιστορία της Λέσβου. Όμως πρόσφατο χρονικό ορόσημο είναι η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας τον Μάρτιο του 2015, ως συνέχιση της παγκόσμιας πολιτικής κρατικής τρομοκρατίας που έλαβε χώρα μετά την πτώση των πύργων στη Νέα Υόρκη το 2011 και ονομάστηκε ως «αντιτρομοκρατική πολιτική». Βλέπε post : Πλατεία Σαπφούς Νο2.

Christy Petropoulou
December 2021

 

Photos: Christy Petropoulou 
GEOTRAUMA
Κατηγορίες
Γεωτραύμα

Πλατεία Σαπφούς: Γεω-τραύμα ή τόπος αντίστασης και δημιουργίας κοινών; Διαφιλονικούμενες έξεις (habitus) στην καρδιά της Μυτιλήνης. Νο2

Από τον Μάρτιο του 2015 και μετά η πλατεία Σαπφούς έχει σημαδευτεί από πολλά γεγονότα[1]. Από χώρος συνάντησης – καταφύγιο των προσφύγων για προσωρινή στέγη σε σκηνές και τόπος δράσης αλληλεγγύης (φαγητό, μουσικές) γίνεται τόπος διαρκούς καταστολής.  Ειδικότερα, αμέσως μετά την εξέγερση των κατοίκων ενάντια στη δημιουργία μεγάλου κέντρου κράτησης στο Νησί (Φεβρουάριο και Μάρτιο του 2020) στην Πλατεία έρχονται εκατοντάδες γυναίκες από τη Μόρια να διαμαρτυρηθούν για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης και για την καθυστέρηση έκδοσης απόφασης του ασύλου τους και θα δεχτούν επιθέσεις από την αστυνομία και παρακρατικούς. Τις επόμενες 3 μέρες η αστυνομία ζητά από τους περαστικούς να φύγουν για να καθαρίσουν την Πλατεία ρίχνοντας δακρυγόνα. «Από ποιον θα καθαρίσετε την πλατεία, από εμένα;» ρωτά μια φοιτήτρια. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας covid19 οι έλεγχοι της αστυνομίας στην πλατεία για σημειώματα εξόδου πολλαπλασιάζονται. Η πλατεία την ημέρα αδειάζει, και το βράδυ, μόλις κλείσουν τα καταστήματα, γεμίζει νεολαία και σκυλάκια… 

Η πλατεία Σαπφούς είναι πολύ δημοφιλής σε όλους τους τουριστικούς οδηγούς, σε όλες τις αναφορές στην πόλη της Μυτιλήνης. Όμως τα τελευταία χρόνια φαίνεται πως κάτι είχε αρχίσει ν’ αλλάζει. Πράγματι, σε μία μη δημοσιευμένη έρευνα που έκαναν φοιτητές-φοιτήτριες του μαθήματος της Αστικής Ανάλυσης μέσω νοητικών χαρτών τον Ιούνιο του 2019 η πλατεία εμφανιζόταν ως ο τόπος με τα περισσότερα σημάδια φόβου προσέγγισης της το βράδυ από πρωτοετείς φοιτήτριες και φοιτητές. Η ποιοτική έρευνα έδειχνε ότι ο φόβος είναι κοινωνικά κατασκευασμένος και οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε αυτό που έχουν ακούσει για την πλατεία πριν έρθουν στη Λέσβο παρά σε ότι έχουν ζήσει οι ίδιοι και οι ίδιες.  Στην περιοχή γύρω από την πλατεία καταγγέλθηκαν ορισμένα περιστατικά βίας κατά νεαρών κοριτσιών πράγμα που κάνει αρκετές φοιτήτριες να αποφεύγουν την προσέγγιση της. Στην ίδια περιοχή οι συνεχείς έλεγχοι και διώξεις των προσφύγων έχουν οδηγήσει πολλούς και πολλές από αυτές σε αναζήτηση άλλων διαδρομών για την επιστροφή στον τόπο προσωρινής κατοικίας τους. Σε προγενέστερες δημοσιευμένες έρευνες η πλατεία ήταν ορόσημο και περιβάλλονταν από μια αίσθηση ασφάλειας και κοινού χώρου. Τι έχει μεσολαβήσει ; Οι πιο δημοφιλείς αναρτήσεις στο διαδίκτυο μιλούν για πογκρόμ.

20/4/2018  Στην Πλατεία, με αφορμή την είσοδο στην εντατική ενός Αφγανού πρόσφυγα λόγω συνθηκών διαβίωσης στη Μόρια, γίνεται η (τρίτη σε σειρά) απεργία πείνας αιτούντων άσυλο με αίτημα την γρήγορη έκδοση ασύλου και τις καλύτερες συνθήκες διαβίωσης κατά την αναμονή. Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην Πλατεία, προσεύχονται για την απελευθέρωσή τους. Η συμβολική εικόνα της προσευχής (σε άλλη θρησκεία από αυτήν της χώρας υποδοχής) χρησιμοποιήθηκε από τις αρχές για τον στιγματισμό των δρώντων και τον εκφοβισμό του πλήθους. Ακολουθούν ρατσιστικά καλέσματα για άδειασμα της πλατείας. Ένα σημαντικό τοπόσημο στην πλατεία αποκτά διπλό ρόλο : η ελληνική σημαία. Με αφορμή μια ψεύτικη είδηση βεβήλωσης της από το 2016 γίνονται γύρω της εθνικιστικές συγκεντρώσεις ενώ ταυτόχρονα συνεχίζονται και οι καθιερωμένες εθνικές εορτές. Στην ίδια κατεύθυνση με αυτήν του 2016, το κάλεσμα επαναλαμβάνεται: «Βεβήλωση της πλατείας». 

Στις 22/4/2018 φασιστικές οργανώσεις οργανώνουν πογκρόμ με μαζικές επιθέσεις σε γυναίκες και παιδιά που προστατεύονται από αλυσίδα σωμάτων προσφύγων και αλληλέγγυων. Η είδηση μπαίνει σε κεντρικά δελτία ενημέρωσης. Στο τέλος των επιθέσεων η αστυνομία συλλαμβάνει τους 120 πρόσφυγες και προσφύγισσες και αφήνει ελεύθερους τους 25 δράστες.  Πολλοί φορείς και κόμματα εκδίδουν καταδικαστικές αποφάσεις[1]. Το αντιρατσιστικό παρατηρητήριο σημειώνει: «Κάνουμε έκκληση στην τοπική κοινωνία να απομονώσει τους πολιτικούς πρωτεργάτες της ρητορικής του φυλετικού και του θρησκευτικού μίσους που οδηγούν σε τέτοιες αποτρόπαιες ενέργειες»[2].   Η ημέρα αυτή είναι που σφράγισε την Πλατεία με ένα γεωτραύμα. Από τότε η Πλατεία Σαπφούς κυριαρχεί στην ειδησιογραφία ως τόπος πογκρόμ. Αργότερα το παρατηρητήριο προσφυγικής κρίσης σημειώνει : «… τα γεγονότα της Μυτιλήνης φαίνεται να αποτυπώνουν μια στροφή σε σχέση με τις στάσεις ‘αλληλεγγύης’ προς τον προσφυγικό πληθυσμό, που αναπτύχθηκαν κυρίως το διάστημα 2015-2016 και φαίνεται να απουσιάζουν στην παρούσα συγκυρία. Η ανοχή απέναντι στην παρουσία των αιτούντων άσυλο προσφύγων και μεταναστών ή έστω η ρητορική συμπαράσταση στους πρόσφυγες αντικαθίσταται από την ανοχή της επιθετικής, ξενοφοβικής βίας εναντίον τους»[3].

Όσο η δίκη των συντελεστών αυτών των επεισοδίων δεν γίνεται[5], τόσο το πέπλο της σιωπηλής συνενοχής απλώνεται στην πόλη και νομιμοποιείται η καταστολή οποιασδήποτε κοινωνικής αντίστασης ή αλληλέγγυας δράσης. Η e-εφημερίδα The press project παρουσιάζει αναλυτικό ρεπορτάζ για τις φασιστικές – ρατσιστικές δράσεις  που συνδέονται με το πογκρόμ στη Λέσβο[6]. Η δίκη της Χρυσής Αυγής έγινε, στη Λέσβο πότε θα γίνει;

Η αντιφασιστική πρωτοβουλία ενάντια στα κέντρα κράτησης τυπώνει μία αφίσα με το ερώτημα: “Ως πότε θα ζούμε με το φόβο; Να μη συνηθίσουμε τον καθημερινό φασισμό. Σκέψου, μίλα, δράσε” και καλεί τον κόσμο να ανακτήσει την πλατεία, με καθημερινές δράσεις[7].

Στην περίοδο της πανδημίας, η φτώχεια στο νησί αυξάνεται και στην πλατεία εμφανίζονται επαίτες. “Η Ανέχεια είναι θλιβερό πράγμα, κακό που δεν δαμάζεται· με την αδερφή της την Αμηχανία υποδουλώνει ακόμη και ένα μεγάλο λαό” (Αλκαίος)[8].

Κρίστη Πετροπούλου
Δεκέμβριος 2021

 

Παραπομπές:

[1] Για παράδειγμα:

20/11/2017«Παλλεσβιακό» μέτωπο με απαίτηση για αλλαγή των δεδομένων της διαχείρισης του προσφυγικού, εδώ και… τώραhttps://refugeeobservatory.aegean.gr/el/ενημερωτικό-δελτίο-παρατηρητηρίου-απεργία-και-συγκέντρωση-διαμαρτυρίας-στη-μυτιλήνη-για-την

29/11/2017 Στην πλατεία Σαπφούς συγκεντρώθηκαν επιχειρηματίες, υπάλληλοι και κάτοικοι της Λέσβου ζητώντας την αναστολή της αύξησης του ΦΠΑ στα νησιά

https://www.news247.gr/koinonia/geniki-apergia-kai-sygkentrosi-sti-lesvo.6527077.html?stayOnDesktop=true

27/10/2017 «Στο όνομα του μοναδικού που έπλασε την ελευθερία»

Ξεκινά η Δεύτερη μαζική απεργία πείνας Αφγανών-Σύριων-Ιρανών στην Πλατεία

https://left.gr/news/xekinoyn-apergia-peinas-oi-prosfyges-stin-plateia-sapfoys-tis-mytilinis-ti-anaferoyn-se

11/2/2015 Ανάσα αξιοπρέπειας απέναντι στα μνημόνια (κάλεσμα της Ανταρσία)

http://www.blog.gr/articles/650375/Me-skoufia-kai-gantia-alla-me-mia-foni-OXI-STA-MNIMONIA-gemise-i-plateia-Sapfous-Mutilinis-apo-kosmo-FOTO-BINTEO.html

[2] https://refugeeobservatory.aegean.gr/el/ενημερωτικό-δελτίο-παρατηρητηρίου-για-τα-γεγονότα-της-κυριακής-22-απριλίου-στην-πλατεία-σαπφούς-στη

[3] http://antiracist-observatory-uoa.blogspot.com/2018/04/a.html

[4] https://refugeeobservatory.aegean.gr/en/observatory-news-bulletin-events-22nd-april-sappho-sq-mytilene-updated-7-november-2018

[5] https://stonisi.gr/post/12034/sto-syrtari-oi-xrysaygites-toy-pogkrom-sthn-plateia-sapfoys«Στο συρτάρι» οι χρυσαυγίτες του πογκρόμ στην πλατεία Σαπφούς. Δυόμιση χρόνια μετά, 26 κατηγορούμενοι σε βαθμό κακουργήματος για τις επιθέσεις κατά προσφύγων και μεταναστών στην πλατεία Σαπφούς δεν έχουν κληθεί ούτε για ανάκριση -Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ Από το NEWSROOM Δημοσίευση 11/10/2020

[6] https://thepressproject.gr/lilipoupoli-chora-magiki-skiagrafontas-tin-akrodexia-sti-lesvo-meros-2o/

[7] https://www.facebook.com/Αντιφασιστική-Πρωτοβουλία-Λέσβου-108140561044061/ 3 Νοεμβρίου 2020

[8] ΑΛΚΑΙΟΣ

απ. 364 Lobel-Page

ΑΛΚΑΙΟΣ: απ. 364 Lobel-Page

ἀργάλεον Πενία κάκον ἄσχετον, ἀ μέγαν

δάμναι λᾶον Ἀμαχανίαι σὺν ἀδελφέαι.

Μετ. Ι.Ν. Καζάζης

Photos: Christy Petropoulou 
GEOTRAUMA