Διαβάζοντας τον τοίχο στο εργοστάσιο Καλαμάρη

Το γράφημα Πανταχού μας είπαν ότι το έγραψαν «οι μικροί». Έτσι έμειναν στην ιστορία παρ’ότι μεγάλωσαν. Είναι ένα συγκρότημα ραπ – γκραφίτι από την Μυτιλήνη. Αντιγράφω από το : Πανταχού Διαμάντι ΙΙ στίχοι Μηλιός / Κόπερ, 2012, που έχει βάλει την εικόνα του πύργου του Καλαμάρη το 2012 σε έναν μωβ φόντο.

«Πώς να το εκφράσω, πάω πάσο, είμαι μικρός για να γελάσω, στη μηχανή μου βάζω γράσο και τρέχω μέχρι τη συντέλεια…». Το τραγούδι δείχνει κατά κάποιον τρόπο τα αδιέξοδα (οικονομικά και πολιτιστικά) και τις ανησυχίες μιας νεανικής οργής που ζει την κρίση στη Μυτιλήνη. Κι έπειτα:

«βλέπει το ουράνιο τόξο και τα δελφίνια,  κι ερωτεύεται…» Μια τέτοια μέρα όλοι θα’πρεπε να βγαίνουν απ’ τα σπίτια. Στη φάκα είναι όμως σαν ποντίκια…».

Δύο χρόνια μετά στη συλλογή Πανταχού το ίδιο συγκρότημα θα πει :

«Αποχαυνώσου, θέλουν σαλάτα το μυαλό σου. Ανθρωπάκο σε θέλουν κάτω, τόσο κάτω ώστε να γλείφεις πιο εύκολα τον πάτο… Δεν ξεπερνάς προβλήματα γιατί βολτάρεις το Σαββάτο… Δεν αγαπήθηκες ποτέ γι’αυτό για σε η αγάπη είναι για γέλια…».

Η γραφή στο τοίχο Πανταχού είναι μια σημαντική αναφορά στους μαθητές και στις μαθήτριες της Μυτιλήνης. Κάτω δεξιά ένα μέλος των Πανταχού δημιούργησε το 2017 ένα έργο τέχνης στον τοίχο με μορφή τοιχογραφίας [5].

Οι 381 είναι ομάδα που ξεκίνησε με βάση τη Θεσσαλονίκη έχοντας μέλη από διάφορες πόλεις. Συστάθηκε το 2010, ωστόσο τα μέλη της δραστηριοποιούνταν κοινά από τα
προηγούμενα χρόνια. Η κεντρική έκφραση ήταν το γκραφίτι, παρόλα αυτά είχαν πολλαπλές
δράσεις παράλληλα και πέρα από αυτό, συχνά σε συγχρονισμό με τα κοινωνικά κινήματα της
περιόδου.

Η δημιουργός (Μάια) λέει:

381 είναι ο αριθμός του άρθρου περί φθοράς ξένης ιδιοκτησίας στον ελληνικό ποινικό κώδικα. Ή τουλάχιστον ήταν όταν έγινε η ομάδα…! Η επιλογή του ονόματος έγινε σε αναφορά σ’ αυτό το άρθρο. Έχει κάτι προβοκατόρικο και επίσης κωμικό να γράφεις τον αριθμό του άρθρου του αδικήματος που προκαλείς ταγκάροντάς τον…!

Τι σε οδήγησε να σημαδέψεις αυτό το κτήριο;

Η περηφάνια νομίζω, ή κάπου είδους αλαζονεία. Το κτίριο είναι σε πολύ στρατηγικό σημείο και το βλέπουμε φάτσα-κάρτα όταν βγαίνουμε από την πόλη, επίσης είναι πολύ επιβλητικό… ένα τέλειο σποτ για να κάνεις κάτι μεγάλο που θα προσέξουν οι γύρω σου. Επίσης μου αρέσει που δεν έχει γύρω άλλα κτίρια, κι ανοίγεται στην θάλασσα και τον ουρανό. Έχει μια χάρη, όχι τόσο στην μορφή όσο στην τοποθεσία του… ειδικά όταν είσαι επάνω στην ταράτσα του, νιώθεις μαγικά.

Σαν μαθήτρια είχα συνήθεια να εξερευνώ άδεια κτήρια και να ανεβαίνω όσο πιο ψηλά μπορώ (έβαψα στο καλαμάρι πάνω από 10 χρόνια πριν). Έτσι οι κορφές τις πόλης σαν το κτίριο στο καλαμάρι ήταν μέρη οπού πήγαινα συχνά για βόλτα ή για περιπέτεια. Το ότι είναι σε εγκαταλελειμμένο κτίριο είχε δηλαδή σημασία διότι εκεί ένιωθα ότι είμαι σε δικό μου πεδίο.

Σίγουρα ήθελα να δείξω ποια είμαι και στην υπόλοιπη ομάδα, που δεν ήξερα καλά τότε. Ένιωθα πως έχω να κερδίσω κάποιον σεβασμό, όντας κορίτσι αλλά και πιο μικρή και επαρχιώτισσα. Νομίζω ότι αν δεν πίστευα βαθιά ότι είναι μια ιδιαίτερη ομάδα, κι αν δεν είχα χαρεί τόσο πολύ που θέλανε να κάνουμε κάτι μαζί, δεν θα είχα κάνει αυτό το κομμάτι εκεί.

Όμως πέρα από τα παιδιά και τον ρόλο που ήθελα να παίξω στο κρου, η Μυτιλήνη τότε δεν είχε πολλά μεγάλα γκραφίτι (κι ούτε το καλαμάρι είχε τότε τόσα γκραφίτι), ήταν η πόλη μου και με εξίταρε το να κάνω κάτι εντυπωσιακό.

Το κτίριο αυτό έχει επίσης επιβλητική, βιομηχανική αισθητική που ταιριάζει πολύ με το γκραφίτι και τα ρολά.

Πόσο επικίνδυνο ήταν να γίνει το συγκεκριμένο; Έχεις βρεθεί ποτέ σε δύσκολη θέση όταν βάφεις; 

Δεν ήταν πολύ επικίνδυνο. Η σκάλα στο πλάι απ’ όπου ανεβαίνεις ήταν σκουριασμένη αλλά είχα ξανά ανέβει αρκετές φορές προσεκτικά και ήξερα ότι είναι ασφαλής. Το βάψιμο έγινε με κοντάρια και ρολό, ανάποδα από την σκεπή. Το έκανα ξαπλωμένη μπρούμυτα κι έτσι δεν κινδύνευα να πέσω. Γενικά είμαι προσεκτική όταν κάνω τέτοιες επιχειρήσεις.

Επίσης μια φορά είχαμε πάει να βάψουμε την σκεπή του κολυμβητηρίου, στην Μυτιλήνη. Ένας φίλος είχε προτείνει να βάψουμε ένα 381 στον τρούλο, για να το βλέπουν ξεκάθαρα όσοι φτάνουν με το καράβι, σαν καλωσόρισμα. Πήγαμε και το κάναμε, αλλά χωρίς προετοιμασία κι αποδείχτηκε ότι η σκεπή ήταν όλη υαλοβάμβακας… Μου βγήκε η πίστη εκεί πάνω και μετά φαγουριζόμουν για 2 μέρες…!

Πώς νιώθεις όταν το βλέπεις μετά από τόσα χρόνια; Έχεις ακούσει άλλους να ρωτάνε γι’αυτό;

Όταν περνάω από κάτω μου κλείνει το μάτι κι εγώ πιάνω το νόημα.

Χαίρομαι και νιώθω περήφανα και νοσταλγικά. Μου θυμίζει το κρου και την εποχή που το έκανα.

Είναι σαν τις ουλές, μου μαρτυράνε περασμένες ιστορίες και με συνδέει με τον τόπο αυτό και το παρελθόν που έχω μαζί του.

Στην Μυτιλήνη που όλα μαθαίνονται απέφευγα να λέω και πολύ ότι βάφω και πού. Οπότε δεν ξέρω αν ξέρει κόσμος ποιος έκανε αυτό το κομμάτι, ή τί άποψη έχουν γι’ αυτό… αν έχουν.

Το μόνο άτομο που μου έχει μιλήσει γι’ αυτό το ρολό είναι η μάνα μου. Όταν το έκανα με είδε να φεύγω σαν σφαίρα με την μισή μπογιά που περίσσευε από το βάψιμο του σπιτιού και δεν της έκρυψα τί πήγα να κάνω. Της άρεσε πολύ, μου είπε η ίδια, ” και το σημείο, και η σύνθεση, και το χρώμα “.

Άλλες γίνονται γιατροί για να χαρεί η μάνα τους, άλλες παντρεύονται… εγώ δεν χρειάστηκε να μπω σε τόσο κόπο!

Τι σημαίνει να είσαι γυναίκα στον χώρο του graffiti ;

Σημαίνει ότι είσαι κοπέλα γκραφιτά…!

Στην αντίθετη περίπτωση είσαι μια πολύ σπάνια εξαίρεση κι αυτό από μόνο του δηλώνει πόσο ανδροκρατούμενος και φαλλοκρατικός είναι αυτός ο χώρος. Όσο έβαφα, ένιωθα πάρα πολύ ότι θεωρούμαι “το κορίτσι του τάδε”, μια γκρούπι, μια ενδεχόμενη κατάκτηση, ή ένα βάρος.

Φυσικά δεν είναι όλοι οι γκραφιτάδες κομπλεξικοί φαλλοκράτες αλλά η κουλτούρα του γκράφιτι συνδέεται με πολύ σεξιστικά μοτίβα. Στους 381 υπάρχει πολιτική συνείδηση, μεταξύ άλλων και για με την σχέση μεταξύ των φύλλων, κι αυτό φαίνεται και στο γεγονός ότι προτείνατε/προτείναμε σε κορίτσια να μπουν στο ευρύτερο κρου. Όμως κι εκεί, όπως και παντού, έχουμε ακόμη δουλειά για να υπάρξουν πραγματικά ισότιμα αγόρια και κορίτσια.

Συμμετέχεις σε κάποιες δράσεις τώρα;

Προσωπικά, δράσεις που έκανα τελευταία τις έκανα εκτός 381 και δεν ήταν βαψίματα. Αλλά σίγουρα κράτησα την κουλτούρα της “άγριας”, ανεπίσημης δράσης στον δημόσιο χώρο.

Τι θα ήθελες να πεις για αυτό που ζούμε τώρα – σε εποχή πανδημίας;

Το γκράφιτι μου έμαθε να έχω θράσος και να υπάρχω παράνομα και δημιουργικά στον δημόσιο χώρο, και οι 381 έναν ωραίο τρόπο να συνδυάζω “αισθητική” δημιουργία, βανδαλισμό και πολιτική.

Σχετικά με τα μέτρα για τον κορονοϊό, έχω να πω πολλά!

Για να μην σε ζαλίσω, θα έλεγα απλά ότι όποιος κι αν είναι ο φόβος που έχουμε να αντιμετωπίσουμε έξω στον δρόμο, το πρώτο κατασταλτικό όργανο που πρέπει να νικήσουμε, είναι ένα που κουβαλάμε μέσα μας και συχνά έχει την δική μας φωνή.