Στο βιβλίο Necropolitics ο Achille Mbembe (2019), μιλά για έναν κόσμο που ήδη εισβάλλεται από ανισότητες, επισφάλεια και στρατιωτικοποίηση σε ένα κλίμα συνεχώς αυξανόμενης αναβίωσης ρατσιστικών, ομοφοβικών, εθνικιστικών και φασιστικών λόγων. Περιγράφει μια ανησυχητική εικόνα για την Ευρώπη ως μια ήπειρο που τρώγεται από την επιθυμία του «απαρτχάιντ» και πάντα στην αναζήτηση ενός εχθρού, είτε εξωτερικού είτε εσωτερικού. Για τον Mbembe, αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο η δημοκρατία αγκαλιάζει τη σκοτεινή πλευρά της, αυτό που ονομάζει «νυχτερινό σώμα» (nocturnal body’), το οποίο διαβρώνει τα δικαιώματα, τις αξίες και τις ελευθερίες που είχαν προηγουμένως συγκροτηθεί. Με λίγα λόγια, η έννοια της νεκροπολιτικής αναφέρεται στη χρήση της κοινωνικής και πολιτικής εξουσίας που υπαγορεύει πώς μπορεί να ζουν μερικοί άνθρωποι και πώς κάποιοι άλλοι πρέπει να πεθάνουν. Αν εφαρμόσουμε τη σκέψη του Mbembe σχετικά με το πώς πρέπει να ζουν ορισμένοι άνθρωποι και άλλοι πρέπει να πεθάνουν στην περίπτωση της ευρωπαϊκής προσφυγικής κρίσης του 2015, συνειδητοποιούμε ότι μιλάμε για την ετεροκανονικοποίηση των νεκροπολιτικών. Με αυτό, εννοώ ότι η ιδανική μορφή του πρόσφυγα έχει κατασκευαστεί ως αυτή της συριακής οικογένειας. Ακόμα και στο κίνημα αλληλεγγύης «Refugees Welcome», η εικόνα κάτω από το σλόγκαν απεικονίζει έναν άνδρα, που κρατάει (σχεδόν σέρνει) από το χέρι μια γυναίκα που με τη σειρά της κρατάει ένα παιδί γένους θηλυκού. Αυτές οι πολύ προβληματικές αναπαραστάσεις υπαγορεύουν ποιανού η σεξουαλικότητα και οι αναπαραγωγικές ικανότητες μπορούν να εξασφαλίσουν την επιβίωση.
Αντιπαραθέτω αυτές τις σκέψεις με την ιστορία της Suma, μιάς προσφύγισας από το Κάιρο που ταξιδεύει με βάρκα από την Τουρκία στην Ελλάδα το 2016:
Φτάσαμε στη Χίο με βάρκα αντί 700 Ευρώ καθένας – και τα τέσσερα lgbt άτομα που ξεκινήσαμε ήμασταν σε όλη τη διαδρομή πολύ διακριτικά, εγώ μάλιστα είχα καλυφτεί σχεδόν τελείως με ένα νικάμπ – μοιάζει αστείο αλλά φοβόμουν μήπως έχω την τύχη μιας άλλης τρανς πρόσφυγα που μόλις την αντιλήφθηκαν οι συνταξιδιώτες της, την πέταξαν στη θάλασσα… Ώρες μετά την περιμάζεψε η τουρκική ακτοφυλακή αλλά όλη αυτή η ταλαιπωρία την έκανε, έμαθα, να σαλέψει.
Mυρτώ Τσιλιμπουνίδη
Δεκέμβριος 2019
Αναφορές:
Mbembe, Achille (2019) Necropolitics. Durham: Duke University Press.
Souma, trans woman refugee from Cairo, 2016 (Source: Interview with Theodoris Antonopoulos, www.lifo.gr/articles/lgbt_articles/120527
