Στο εξώφυλλο αυτού του τεύχους εμφανίζεται μια φωτογραφία του καλλιτέχνη Matija Kralj που ονομάζεται Γεωτραύμα. Τα τελευταία χρόνια, ερευνήσαμε και τεκμηριώσαμε μαζί την (από)δόμηση της λεγόμενης «Βαλκανικής οδού», από το transition centre Dobova στα σύνορα μεταξύ Σλοβενίας-Κροατίας μέχρι τα σύνορα μεταξύ της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας-Ελλάδας και τον άτυπο προσφυγικό καταυλισμό της Ειδομένης και περαιτέρω στην πόλη Mardin στη βόρεια Μεσοποταμία, κοντά στα Τουρκο-Συριακά σύνορα, όπου παρατηρούσαμε την καθημερινότητα των προσφύγων στις πόλεις. Η σελίδα του τίτλου αποτελεί μέρος ενός βίντεο που αντιπαραθέτει δύο αφηγήσεις εκτοπισμού, κινούμενων συνόρων – η μία δείχνει σκηνές από καταυλισμούς προσφύγων διοικούμενες από τον στρατό στη βόρεια Ελλάδα και την εκκενωμένη ad hocσκηνή από “οικισμούς παρασίτων” σε πρατήρια υγρών καυσίμων λίγο μετά το κλείσιμο της Ειδομένης το καλοκαίρι του 2016 και το άλλο [μέρος του βίντεο] δείχνει το διαβόητο κέντρο κράτησης της Μόρια, ένα είδος ανθρώπινου χερσότοπου, και σωρούς πεταμένων σωσιβίων στη βόρεια Λέσβο το φθινόπωρο του 2017. Το Γεώτραυμα καταγράφει τα ίχνη των διευρυμένων συνοριακών τοπίων και διερευνά τις περίπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών μεταναστευτικών πολιτικών και των διεθνών ανθρωπιστικών οργανώσεων, καθώς και τη μαζική ένταξη εθελοντών και ακτιβιστών-αναρχικών στη «βιομηχανία της καταστροφής».
Εντούτοις, για τον Matija Kralj, το γεωτραύμα δεν είναι απλώς μια πληγή, χαραγμένη σε οργανική υφή μέσω ενός ξένου αντικειμένου, ή ακόμη και μια ατομική εμπειρία. Αντίθετα, είναι μια φυσική και υλική πραγματικότητα στην οποία είναι εγγεγραμμένη ολόκληρη η ζωή στη γη, με τα εν λόγω ίχνη συσσωρευμένα και μπλεγμένα μέσα μας. Τοποθεσίες που χρησιμοποιούνται στον δημόσιο διάλογο, ο οποίος χαρακτηρίζεται από την «προσφυγική κρίση», όπως στρατόπεδα προσφύγων, εκκενωμένοι χερσότοποι κατά μήκος των συνόρων ή κρυμμένα νεκροταφεία ανώνυμων θυμάτων, αποκτούν τη σημασία ενός πλανητικού γεωτραύματος που ξεπερνά κάθε εξατομικευμένη, κατακερματισμένη εμπειρία και εφιαλτικές μνήμες. Ακόμα και η τεκμηρίωσή του για τον σκουπιδότοπο με σωσίβια στο νησί της Λέσβου, με τις αποσκευές των προσφύγων που έχουν απορριφθεί και ξεθωριαστεί από την εκμετάλλευση των μέσων ενημέρωσης και τη θεαματοποίηση κατά το ιστορικό «καλοκαίρι της μετανάστευσης» του 2015, επιδιώκει να μας κάνει να αναλογιστούμε τι μένει πίσω και τι θα αφήσουμε στην ανθρωπότητα ως κληρονομιά. Κατά τη διάρκεια των γεγονότων όπου η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν ήδη μετατραπεί σε «χώρες απόβλητα» της Δυτικής Ευρώπης και η Ευρώπη-φρούριο έχει ξεχυθεί στις γειτονικές ηπείρους, η φωτογραφική τεκμηρίωση του Matija Kralj μας υπενθυμίζει ότι είμαστε υποχρεωμένοι να αναζητήσουμε και να επινοήσουμε, ακριβώς μέσα από τα σημερινά και ατελείωτα (γεω)τραύματα, νέες δυνατότητες (συν)ύπαρξης και κοινωνίες ανοιχτών συνόρων που θα αποδεχτούν την ετερότητα, τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη, εδώ και τώρα.
***
Το θέμα της μετανάστευσης έχει χωριστεί σε δύο ενότητες: Cities of Refugees – δανειζόμενος τον τίτλο του βιβλίου του Žarko Paić Cities of Refugees: From Ethics of Hospitality to the Politics of Friendship (Lévinas -Derrida) (Zagreb, Pan Liber & IEGS , 2016) – και Planet Gastarbeiter (Guest Workers), που θυμίζει το έργο του DragutinTrumbetaš , ενός διάσημου Κροάτη καλλιτέχνη-μετανάστη εργάτη.
